In het proces van het vastleggen van perceelgrenzen, is er een onderscheid tussen gerechtelijke en minnelijke afpaling, waarbij een landmeter-expert een cruciale rol speelt. Gerechtelijke afpaling vindt plaats op aanwijzing van de vrederechter, terwijl minnelijke afpaling geschiedt door onderlinge overeenstemming tussen de eigenaren van aangrenzende percelen, zonder tussenkomst van de rechter. In dit laatste geval, treedt de landmeter-expert vaak op als bemiddelaar, die de betrokken partijen bijeenroept en naar hun standpunten luistert.
De procedure voor het afbakenen van perceelgrenzen omvat drie stappen. Aanvangend met een juridisch onderzoek naar de grenzen, gevolgd door het fysiek markeren van deze grenzen met palen na bemiddeling en het bereiken van een overeenkomst. Het afronden van het proces gebeurt door het opmaken en registreren van een proces-verbaal van afpaling, dat de genomen acties vastlegt en officieel maakt.
Een voorafgaand grensonderzoek is noodzakelijk bij onzekerheid over de exacte ligging van de scheidingslijnen tussen percelen. Dit onderzoek zorgt voor de benodigde duidelijkheid en vormt de basis voor de verdere stappen in het afpalingsproces.
De uitvoering van de afpaling, oftewel het plaatsen van grenspalen, is een bevoegdheid die uitsluitend bij de landmeter-expert ligt en wiens resultaat bindend is voor derden. Cruciaal in dit proces is de instemming van de aanpalende eigenaars. Zonder hun expliciete goedkeuring is een afpaling niet rechtsgeldig. Dit benadrukt het belang van consensus en juridische transparantie tussen de betrokken partijen, waarbij de bekrachtiging door de buren een onmisbare stap is in de afpalingsprocedure.